کتاب «دین رسانه‌ای؛ آثار و پیامدها» از چاپ خارج گردید
کتاب «دین رسانه‌ای؛ آثار و پیامدها» از چاپ خارج گردید.
معرفی اجمالی:
عنوان کتاب: دین رسانه‌ای آثار و پیامدها؛ تبیین و بررسی حضور مفاهیم دینی در رسانه‌های جمعی و الکترونیکی
نویسنده: عصمت الله احمدی رشاد
موسسه انتشاراتی: بوستان کتاب
نوع جلد : شومیز
قطع کتاب : وزیری
دوره چاپ : اول
زبان کتاب : فارسی
کد کتاپ : ۲۴۴۰
اولین سال انتشار : ۱۳۹۵
نوع مخاطب : تخصصی
در جهان کنونی، کسی منکر قدرت جادویی رسانه‌های جمعی الکترونیکی، در ساخت و هدایت افکار عمومی نیست. با توسعه‌ی صنعت رسانه‌ای و تنوع کارکردهای آن، قدرت این سامانه‌های جمعی، نیز در جنبه‌های گوناگون اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به طرز بارزی افزایش یافته و جهان دیگری به نام «دنیای رسانه‌ای» را در پیش روی ما قرار داده است. دین نیز تحت تأثیر «رسانه‌ای شدن» تغییرات فاحشی را در محتوا و روش خود پذیرفته و به عنوان یک فهم فرافرهنگی، فراتر از ساختار فکری جامعه، از راه رسانه‌ها و گفتمان‌های عمومی، تحقق می‌یابد. رسانه‌ها شکل جدیدی از دینداری را تولید می‌کنند و رابطه‌‌ی جدیدی بین دین، سیاست، زندگی و اقتصاد برقرار می‌کنند کتاب دین‌رسانه‌ای، حاصل کاوش‌های فکری نویسنده آن است که به بررسی موضوعات فوق در قالب یک مقدمه و پنج فصل پرداخته است.
در فصل نخست که به ادبیات و مفاهیم اختصاص یافته نویسنده به تبیین مفاهیم رسانه‌ای موجود در ادبیات رسانه‌ای پرداخته و در سه نوشتار رسانه‌های جمعی را به حیث ابزار ارتباطی و تکنولوژیک، تلقی و تفسیر دین در رسانه‌های جمعی و در نهایت «رسانه‌ای شدن» را به بحث نشسته است.
در فصل دوم که به چارچوب‌های نظری رسانه و دین، اختصاص یافته، نویسنده عمده‌ترین نظریات و رویکردهای موجود در رسانه و دین را در قالب دو نوشتار به بررسی گرفته است. در نوشتار نخست فصل دوم، گزاره‌های دینی در رسانه‌های جمعی را به لحاظ گوناگونی مشاء تصورات، چارچوب‌های مرجع برای میانجی و رویکردهای نظری به دین و تکنولوژی را به بحث گرفته و سه رویکرد بنیادی «ساده‌انگاری ارسطویی» «ذاتگرایی یا جبر تکنولوژیکی» و «رویکرد تعاملی سه وجهی» را به تفصیل به بررسی نشسته است. در نوشتار دوم فصل دوم، به تبیین علمی «رسانه‌ای شدن» پرداخته و اصل «پیام» را به عنوان موضوع اصلی در ارتباطات انسانی، از حیث شکل و محتوا، اصالت تاریخی و فلسفی، تن یافتگی و تن زدوده‌گی و درهم تنیدگی فرهنگی در فن‌آوری‌های موجود ارتباطات رسانه‌ای و سایبری به جستجو گرفته است.
در فصل سوم که به ابعاد اجتماعی و دینی رسانه‌ای شدن، اختصاص یافته و در حقیقت مغز استخوان بحث «رسانه‌ای شدن» دین نیز محسوب می‌گردد، حضور مفاهیم دینی در رسانه‌های جمعی و الکترونیکی در قالب سه نوشتار به کنکاش گرفته شده است. در نوشتار نخست این فصل، گذار دین از حوزه‌ی خصوصی به عمومی در سطوح مختلف آن مورد بحث واقع شده و نویسنده تلاش نموده تعامل اقتضائات تکنولوژیک با واقعیت‌های فراعقلانی را در قالب چهار الگوی معروف علمی؛ «الگوی تاریخی مارکس» «الگوی تفسیری گیرتز» «الگوی بازتاب پذیری گیدنز» و «الگوی فرهنگ گرای هوور» مورد تحلیل و ارزیابی قرار بدهد. در نوشتار دوم فصل سوم، نویسنده به بحث رسانه‌های جمعی و میانجی‌گری اعمال دینی پرداخته و آشکار شدن یا رسانه‌ای شدن دین، ایجاد پیوندهای دینی و فرهنگی در رسانه‌ها و در نهایت معناسازی و معنادهی در آنها را مورد بحث و مداقه‌ی علمی قرار داده است. اما در نوشتار سوم فصل سوم، نویسنده ضمن اشاره به پیچیدگی نظام‌های اجتماعی، هنجارهای فرهنگی و رسانه‌ای شدن آیین‌های اجتماعی و دینی، به بحث تعارض هنجارهای دینی با روند «دیجیتالی شدن» پرداخته و به نقش بازار در تجاری شدن دین و پیام‌های دینی نیز توجه نموده و موضوعات مهم و اساسی «دین وقواعد زدایی» «دین و جهانی شدن» و «دین و کالایی شدن» را به تفصیل بحث نموده‌است.
در فصل چهارم، که آثار و پیامدهای رسانه‌ای شدن دین در رسانه‌های تکنولوژیک جمعی را مورد بحث قرار می‌دهد، در حقیقت برایند و نتیجه رسانه‌ای شدن دین در رسانه‌ها می‌باشد. نویسنده در این فصل در تلاش است تا مجموعه‌ی آثار و پیامدهای رسانه‌ای شدن دین را در قالب سه نوشتار: الف) آثار مثبت، ب) آثار منفی ج) آثار پنهان به بحث بگیرد. که از جمله آثار مثبت رسانه‌ای شدن دین، می‌توان به «اجتماعی شدن» و «عمومی شدن فهم دین» اشاره نمود. در نوشتار دوم این فصل، به آثار منفی رسانه‌ای شدن دین در رسانه‌ها پرداخته شده که از جمله‌ی آن عصری شدن و سکولاریزه شدن دین است که در حوزه‌های فرهنگ و اجتماع، دین و مذهب، فرد و جمع، به تفصیل بررسی شده است. در نوشتار سوم فصل چهارم، آثار پنهان رسانه‌ای شدن دین مورد بحث قرار گرفته که دو موضوع مهم و حیاتی «خود اجتهادی در دین رسانه‌ای» و «خود مختاری در دین رسانه‌ای» در نسب به خودآگاه و ناخود آگاه فرد، نهادها و سازمانهای دینی، مرجعیت‌های دینی و مذهبی جامعه، مورد کنکاش علمی و نظری قرار گرفته است.
فصل پنجم و پایانی کتاب اختصاص یافته به دسته بندی و نتیجه گیری که نویسنده تلاش نموده کل نتایج بحث خود را در قالب سه نوشتار دسته بندی نماید. در نوشتار نخست فصل پنجم نتایج مباحث بنیادی ذاتگرایی، ابزارگرایی و نظریه تعامل‌گرا را در آن می‌بیند که دین رسانه‌ای، بر بنیاد ذاتگرایی و تعامل، شکل می‌گیرد. به این معنا که هر یک از پیام‌های رسانه‌ای و دینی اگر دارای ذات مستقل نباشند، نمی‌توانند با هم تعامل نمایند. تعامل و داد و ستد فرع بر دو ذات مستقل می‌باشند. در نوشتار دوم فصل آخر نتیجه گرفته که اصولن دین رسانه‌ای، حاصل کوچ دین از حوزه‌ی خصوصی به حوزه‌ی عمومی است. در نوشتار آخر فصل پنجم، عصری شدن، خصوصی شدن و فردی شدن را از ملزومات دین رسانه‌ای بر شمرده و نتیجه گرفته است که این مباحث، به گسترش فهم دینی، توسعه‌ی ارتباطات دینی و تقویت روندهای خود مختار دینی می‌انجامد.
مهم‌ترین ویژگی و امتیاز این کتاب در آن است که نویسنده از اشکال و نمودارهای علمی برای تبیین دیدگاه‌های خود بهره جسته است. این اشکال و نمودارها به گونه‌ای ساخته شده که ساختار و استخوان بندی مباحث اصلی را نشان می‌دهد و مقصود نویسنده را گویا و رسا به خواننده نشان می‌دهد. البته هیچ اثری بدون عیب و کاستی نیست خوانندگان محترم کاستی‌های کتاب را به دیده اغماض بگیرند و از نقد علمی و سازنده‌ی آن که به طور قطع، به کمال اثر خواهد انجامید، دریغ نورزند.
من الله التوفیق
(
(